Mufessirlerin Dereceleri
Mufessirlerin en hairlisi Sahabe (r.a.)dir. Kitab ve Sunnetle ögülmüşlerdir. Kur´an onlarin dilinde inmiştir. Onlar, hatadan, diger nesillerden daha cok uzaktirlar. Cünkü onlar´, kendilerince anlaşilmayan noktalari Rasulullah (s.a.v.)´e sormuşlardir. Sahabe icinde tefsir bilgisi en yüksek olani ise, “Hibru´l-umme” ve “Bahru´l-umme”lakablariyla anilan ´Abdullah b. Abbas (r.a.)´dir. Kendisinden gelen rivayetler bir tefsir kitabinda toplanmiştir. İlk nesilden, ondan başka bir kimseden böyle bir tefsir gelmemiştir. İbn Abbas´a varan isnad sahih oldugu zaman, O´nun tefsiri, tefsirlerin en Sahihidir, bir cok büyüge tercih edilir. Bu, bazi sebeblerden ileri gelir :
Birincisi : Rasulullah (s.a.v.) O´nun, dinde fakih olmasi, te´vili yani tefsiri ögrenmesi icin dua buyurmuştur. Bu hadis sahih olup Rasullah (s.a.v.)´den rivayeti meşhurdur, zevaid mecmualarinda ceşitli rivayet yollariyla zikredilir. Hafiz Ebu Mes´ud el-Etraf´inda şöyle der :
Bu hadis, Buhari ve Muslim´de, Ebu Mes´ud´un rivayet yolundan başka bir yolla, başka raviler zinciriyle nakledilir. Bir rivayette : “Allah´im! Ona kitabi ve hikmeti ögret.”(Sahihu´l-Buhari, Kitabu´l-İlmi)
Bir rivayette de “Allahim! Onu dinde fakih kil”şeklindedir. Tirmizi şöyle bir rivaytte bulunur : O, iki defa Cibril (a.s.)´i gördü, iki defa da, Peygamber (s.a.v.) onun icin hikmet istedi. Daha başka menkibeleri de, yeri gelince söylenecektir, uzatma korkusu söz konusu olmasaydi, onlari syardim.
İkincisi : Sahabe, genel olarak bütün ilimlerde, özellikle de tefsir sahasinda, onu tazim hususubnda ittifak etmişler kendisini “Bahr ve “Hibr” lakabiyla anmişlardir. Hz. Peygamberin kendisi hakkinda duasi tezahur etmiştir. Hz. Ömer´in onunla olan kissasi, O´nu kendisinden daha yaşli Sahabeden önde tutmasi, onlari imtihan edip onun görüşünü tercih etmesi meşhurdur.(Sahihu´l-Buhari, Kitabu´t-Tefsir)
Ücüncüsü : Peygamber ailesinden olmasi.
Dördüncüsü : Onun, re´yle tevili helal görmemesi. Rivayete göre Peygamber : (s.a.v.) “Kendi re´yile Kur´an hakkinda söz söyleyen, cehennemden kendine yurt edinsin.”buyurmuştur. Başka bir rivayette “İlimsiz olarak” kaydi vardir. Hadisi, Ebu Davud, İlm´de, Nesai, Fedailu´l-Kur´an´da, Tirmizi Tefsir´de rivayet eder.(Cami´ut-Tirmizi, Kitabu´t.-Tefsir)Tirmizi, hadisin hasen oldugunu söyler. Tirmizi´ye göre bir hadisin hasen olmasinin şarti, hadisin bir başka yoldan gelmesidir.
Beşincisi : Ona varan rivayet yollarinin kesintisiz muhafaza edilmiş olmasi, kendisinden sahih bir tefsirin gelmiş olmasi.
İşte bu gibi sebeblerden dolayi, her ne kadar, kendi ailesinden´Ali b. Ebi Talib ve ailesi dişindan Sahabenin önde gelenlerinden, kendisinden yaşca daha büyük, daha önde, daha alim ve daha faziletli kimseler varsa da, özellikle onu zikrettim. Cünkü Ona nisbetle, onlardan daha az tefsir nakledilmiştir.
Müfessirlerin ikinci mertebesi Tabiilerdir.
Onlarin tefsirde en güvenilirleri ve eser sahibi olanlari da : Mucahid, Ata, Katade, Hasan Basri, Ebu´l-Aliye, Refi b. Mihran, Muhammed b. Ka´b el-Kurazi ve Teyd b. Eslem´dir. Bunlara İkrime, Mukatil b. Hayyan, Muhammed b. Zeyd, Ali b. Talha, Suddi Kebir de ilave edilebilir. Diger geri kalanlar el-İsar ve el-İtkan´da zikrolunur.
İbn Teymiyye şöyle der : İnsanlardan tefsiri en iyi bilenler, İbn Abbas´in ögrencileri olan, Mucahid, Ata b. Ebi Rebah, İbn Abbas´in kölesi İkrime, Said b. Cubeyr, Tavus vb. Mekkeli Tabiilerdir. Daha sonra, İbn Mesud´un ögrencileri olan Kufe Tabiiler, daha sonra da, Medine halkinin tefsir bilginleri gelir ki, Zeyd b. Eslem -kendisinden oglu ´Abdurrahman b. Zeyd ilim ögrenmiştir- ve Malik b. Enes bunlardandir.
(Tefsir İlminin Temel Meseleleri-Cemaleddin El-Kasimi, Sf. 17-18/Sezai Özel)
Mufessirlerin en hairlisi Sahabe (r.a.)dir. Kitab ve Sunnetle ögülmüşlerdir. Kur´an onlarin dilinde inmiştir. Onlar, hatadan, diger nesillerden daha cok uzaktirlar. Cünkü onlar´, kendilerince anlaşilmayan noktalari Rasulullah (s.a.v.)´e sormuşlardir. Sahabe icinde tefsir bilgisi en yüksek olani ise, “Hibru´l-umme” ve “Bahru´l-umme”lakablariyla anilan ´Abdullah b. Abbas (r.a.)´dir. Kendisinden gelen rivayetler bir tefsir kitabinda toplanmiştir. İlk nesilden, ondan başka bir kimseden böyle bir tefsir gelmemiştir. İbn Abbas´a varan isnad sahih oldugu zaman, O´nun tefsiri, tefsirlerin en Sahihidir, bir cok büyüge tercih edilir. Bu, bazi sebeblerden ileri gelir :
Birincisi : Rasulullah (s.a.v.) O´nun, dinde fakih olmasi, te´vili yani tefsiri ögrenmesi icin dua buyurmuştur. Bu hadis sahih olup Rasullah (s.a.v.)´den rivayeti meşhurdur, zevaid mecmualarinda ceşitli rivayet yollariyla zikredilir. Hafiz Ebu Mes´ud el-Etraf´inda şöyle der :
Bu hadis, Buhari ve Muslim´de, Ebu Mes´ud´un rivayet yolundan başka bir yolla, başka raviler zinciriyle nakledilir. Bir rivayette : “Allah´im! Ona kitabi ve hikmeti ögret.”(Sahihu´l-Buhari, Kitabu´l-İlmi)
Bir rivayette de “Allahim! Onu dinde fakih kil”şeklindedir. Tirmizi şöyle bir rivaytte bulunur : O, iki defa Cibril (a.s.)´i gördü, iki defa da, Peygamber (s.a.v.) onun icin hikmet istedi. Daha başka menkibeleri de, yeri gelince söylenecektir, uzatma korkusu söz konusu olmasaydi, onlari syardim.
İkincisi : Sahabe, genel olarak bütün ilimlerde, özellikle de tefsir sahasinda, onu tazim hususubnda ittifak etmişler kendisini “Bahr ve “Hibr” lakabiyla anmişlardir. Hz. Peygamberin kendisi hakkinda duasi tezahur etmiştir. Hz. Ömer´in onunla olan kissasi, O´nu kendisinden daha yaşli Sahabeden önde tutmasi, onlari imtihan edip onun görüşünü tercih etmesi meşhurdur.(Sahihu´l-Buhari, Kitabu´t-Tefsir)
Ücüncüsü : Peygamber ailesinden olmasi.
Dördüncüsü : Onun, re´yle tevili helal görmemesi. Rivayete göre Peygamber : (s.a.v.) “Kendi re´yile Kur´an hakkinda söz söyleyen, cehennemden kendine yurt edinsin.”buyurmuştur. Başka bir rivayette “İlimsiz olarak” kaydi vardir. Hadisi, Ebu Davud, İlm´de, Nesai, Fedailu´l-Kur´an´da, Tirmizi Tefsir´de rivayet eder.(Cami´ut-Tirmizi, Kitabu´t.-Tefsir)Tirmizi, hadisin hasen oldugunu söyler. Tirmizi´ye göre bir hadisin hasen olmasinin şarti, hadisin bir başka yoldan gelmesidir.
Beşincisi : Ona varan rivayet yollarinin kesintisiz muhafaza edilmiş olmasi, kendisinden sahih bir tefsirin gelmiş olmasi.
İşte bu gibi sebeblerden dolayi, her ne kadar, kendi ailesinden´Ali b. Ebi Talib ve ailesi dişindan Sahabenin önde gelenlerinden, kendisinden yaşca daha büyük, daha önde, daha alim ve daha faziletli kimseler varsa da, özellikle onu zikrettim. Cünkü Ona nisbetle, onlardan daha az tefsir nakledilmiştir.
Müfessirlerin ikinci mertebesi Tabiilerdir.
Onlarin tefsirde en güvenilirleri ve eser sahibi olanlari da : Mucahid, Ata, Katade, Hasan Basri, Ebu´l-Aliye, Refi b. Mihran, Muhammed b. Ka´b el-Kurazi ve Teyd b. Eslem´dir. Bunlara İkrime, Mukatil b. Hayyan, Muhammed b. Zeyd, Ali b. Talha, Suddi Kebir de ilave edilebilir. Diger geri kalanlar el-İsar ve el-İtkan´da zikrolunur.
İbn Teymiyye şöyle der : İnsanlardan tefsiri en iyi bilenler, İbn Abbas´in ögrencileri olan, Mucahid, Ata b. Ebi Rebah, İbn Abbas´in kölesi İkrime, Said b. Cubeyr, Tavus vb. Mekkeli Tabiilerdir. Daha sonra, İbn Mesud´un ögrencileri olan Kufe Tabiiler, daha sonra da, Medine halkinin tefsir bilginleri gelir ki, Zeyd b. Eslem -kendisinden oglu ´Abdurrahman b. Zeyd ilim ögrenmiştir- ve Malik b. Enes bunlardandir.
(Tefsir İlminin Temel Meseleleri-Cemaleddin El-Kasimi, Sf. 17-18/Sezai Özel)
