Allah’ın rızasını kazanmak için hiçbir karşılık ve çıkar gözetmeden; fakir ve muhtaçlara yardım eli uzatmaya, destek olmaya ve iyilikte bulunmaya sadaka adı verilir. Kur’an-ı Kerim’de, “Allah faizi tüketir, sadakaları ise artırır ve Allah hiçbir inkarcı günahkarı sevmez.” (Bakara Suresi, 276. Ayet) buyrulur. Bu ayeti kerimeden de anlaşılacağı üzere sadaka vermek ile kişiden herhangi bir şey eksilmez. Aksine Allah’ın da izni ile bu kişinin malları bereketlenir.
Sadaka yalnızca maddi olarak mı verilir? Kişinin hiçbir çıkarı olmaksızın maddi ve manevi değerlerinden fedakarlıkta bulunabilmesi ahlaki bir terim olarak isar olarak ifade edilir. Buradan anlaşılacağı üzere isar, bir başka kimsenin ihtiyacını ve yararını kendinden önde tutmakla olur. Bu da İslam inancında yer verilen din kardeşliğinin en üst seviyesidir
İsar ehlinden olmak isteyen kimse, yalnızca para ve malı ile hayırda bulunmaz. Allahü Teala, kişiye ne ihsan etmiş ise bundan fedakarlık yapılır. Buradan yola çıkıldığında sadaka da yalnızca para ile yapılan bir ibadet değildir.
Tebessüm etmek sadaka mıdır? Peygamber Efendimiz, bir hadisinde “(Mümin) kardeşine tebessüm etmen sadakadır. İyiliği emredip kötülükten sakındırman sadakadır. Yolunu kaybeden kimseye yol göstermen sadakadır. Yoldan taş, diken, kemik gibi şeyleri kaldırıp atman da senin için sadakadır.” (Tirmizi) buyururlar.
Peygamber Efendimiz’in sadaka ile alakalı söylediği bu hadisten anlaşılacağı üzere sadaka vermek için illa maddi güç gerekmez. Kişi iyilik yapmaya fırsat bulduğunda bunu layığı ile değerlendirdiği takdirde de sadaka vermiş olur. Din kardeşine gülümsemek, yanlış yola girmiş kimseyi doğruya çağırmak ya da iyilik yapmayı özendirmek de sadaka vermenin türlü yollarındandır.
Tebessüm etmenin yararları: Gülümsemek, insana güzellik katan ve sevgiyi artıran bir davranıştır. Güler yüz, özellikle aile yaşamında huzurun kaynağını oluşturur. Sürekli asılan suratlar ve sert çehreler ile bir yuvada yumuşak kalplilikten söz etmek mümkün olmaz. Bu da zaman içerisinde eşler ve çocuklar arasına soğukluk girmesine ve samimiyetin kaybedilmesine neden olur.
Arkadaş ortamında ve dost meclisinde güler yüzlü olmak da tıpkı aile ortamında olduğu kadar değerlidir. Tebessümden uzak durulan bir ortamın çekilmez hale gelmesi gayet doğaldır. Müslümanların en güzel rehberi olan Peygamber Efendimiz’in de bu konuda oldukça hassas olduğu ve herkese karşı güler yüzlü olmaya dikkat ettiği bilinir.
Sadaka vermenin önemi nedir? Sadakanın bir kısmı zekat sayılmakla beraber hayır ve hasenat manasına da gelir. Kişinin; yardım sever, cömert, şefkatli ve merhametli olması içinde bulunan imanın işaretidir. Buradan yola çıkıldığında hayır işlemek ve sadaka vermek de imandandır.
Kur’an-ı Kerimde, “Gördün mü dini yalan sayanı? İşte odur yetimi itip kakan; ve yoksula yedirmeyi özendirmeyen!” (Maun Suresi; 1, 2 ve 3. Ayet) buyrulur. Buradan anlaşılacağı üzere merhametsizlik eden kimse ve yardıma muhtaç olanlara karşı duyarsız kalan kimseler dini sorumluluk bilincinden uzaktır.
Sadaka çeşitleri nelerdir? Sadaka yapılış biçimine göre dört başlıkta toplanabilir. Bu başlıklar; farz olan sadaka, fıtır sadakası, nafile sadaka ve sadaka-i cariye olarak sıralanır. Farz olan sadaka aynı zamanda zekat olarak nitelendirilir. Aynı zamanda fitre olarak da isimlendirilen fıtır sadakası Ramazan ayı içerisinde verilir ve vaciptir.
Nafile sadakalar, Allah’ın rızası için yapılan işlerdir. Burada verilen sadaka hem maddi hem de manevi olabilir. Gülümsemek ya da kişileri iyiliğe teşvik etmek nafile sadaka kapsamında ele alınır. Sadaka-i cariye ise kişi öldükten sonra bile amel defterine sevap yazılmasını sağlayan sadakadır
